Aleyna Sevim – Türkiye ve dünyada etkili olan sıcak havalar hem insan sağlığını hem de gezegenin dengesini bozuyor. Tarımsal üretimde aşırı sıcaklar nedeniyle birçok üründe verim kaybı endişesi yaşanırken, bazı bölgelerde su kaynakları alarm vermeye başladı. Sıcak hava dalgalarıyla sayısı artan orman yangınları da ekosistemde ciddi tahribat yaratıyor.
Kuraklıkla mücadele
Çiftçiler bu yıl hem aşırı sıcak hava dalgaları hem de azalan yağışlar nedeniyle kuraklıkla mücadele ediyor. Aydın’da pamuk yetişen Söke ovasında su ve kuraklık sıkıntısı çekilirken, Trakya’da da ayçiçekleri, çiçek açma döneminde susuzlukla karşı karşıya. Adana’da haziran ayından itibaren 40 dereceyi aşan sıcaklar nedeniyle karpuz ve kavunu yanan çiftçi, şimdi de mısırda sorunlar yaşıyor. Zeytinin üretim merkezlerinden Manisa da aşırı sıcak ve kuraklık rekoltenin düşmesinden endişe edilirken, Denizli’de de arpa, buğday ve çavdarda zarar beklentisi var.
Pamukta susuzluk
Bu yıl barajlarda su kalmadığını kaydeden Aydın Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri, “Devlet Su İşleri, Aydın havzasına 2 faz su planlaması yaptı. Biz son noktada olduğumuz için suların bize ulaşmasında mağduriyet yaşadık, yaşıyoruz. Su 10 gün önce gelseydi belki mahsulümüzde çok zarar olmazdı. Pamuk hasadı Eylül’de başlayacak. Umuyoruz ki o zamana dek yağış gerçekleşir” diyor.
Çiçek açmadı
Sıcaklığın bölgelerinde uzun süredir yüksek olduğunu belirten Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı da “Sıcaklıklar 43 dereceyi aştı. Özellikle ayçiçeği çok etkilendi. Tam çiçek açma döneminde bazı bölgelerde ürünler hasat edilemeyecek durumda olacak. Aşırı sıcaklıklardan dolayı çeltiklerdeki sulamayla ilgili de sıkıntılar yaşıyoruz” diye konuştu.
Mısır koçanını büyütmedi
Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan da bölgedeki durumu şöyle tarif etti: “Sıcaklıklar yüzünden kavun ve karpuzumuz yandı. Domatesten ise tamamen zarar edildi.
Şu an mısırda rekolte düşüklüğü gözüküyor. Aşırı sıcaklıklardan ötürü mısırın koçanı boy yapmadı. Su kaynaklarımız da iyice azaldı. Şu an Adana’da su kıtlığından ötürü bir bölgeye 5 gün diğer bölgeye 5 gün su verilmesi planlanıyor. Barajlarda sularımız azaldı. Sezon sonuna kadar suyu kontrollü vermek için planlamalar yapılıyor. Bu sene afet yılı ilan edilmeliydi. Sıcaklıktan tarlaya dahi gidemez hale geldik.”
Zeytinde beklenti düştü
Manisa Akhisar Ziraat Odası Başkanı Ahmet Akbuğa da sıcaklıkların zeytine etkisini şöyle anlattı: “Beklentimiz yüksekti ama aşırı sıcaklıkların gelmesiyle bu ihtimal düştü. Bu sene 400 bin ton zeytin hasadı bekliyorken şu an 300 bin ton ürün almayı umuyoruz. Çok suyumuz vardı ama son yıllarda sıcaklıkların artmasıyla suyumuz azaldı. Kışın, bahar aylarında yağan yağışları elimizde tutmamız lazımdı. Ağustos ayında su konusunda daha da zorlanacağız.”
Yüzde 40 zarar
Denizli Acıpayam Ziraat Odası Başkanı Serkan Aydın da bölgelerinde kuraklığın etkisini yoğun hissettiklerini aktararak, “Arpa, buğday ve çavdarda zararlar var. Kuraklık etkili. Bir de bu yıl fare sorunumuz var. Geçen sene yoktu. Ürünlerimizi fareler yiyor. Yüzde 40 zararımız var” diyor.
Bölgesel su sorunları artacak
Su Politikaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Yıldız, Türkiye’nin büyük bir bölümünün yarı kurak bir iklim kuşağında yer aldığını ve iklim değişikliğiyle bölgesel kuraklıkların son yıllarda daha şiddetli yaşandığını belirterek, “2040 yılında bazı nehir havzalarında su bütçesi açığı yaşanabilir. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın raporlarına göre su kirliliği arttı. 2019 yılında 27 ilde birinci öncelikli çevre sorunu olan su kirliliği 2022 yılında 33 ile yayıldı. Aşırı kurak dönemlerin iki yıl üst üste devam etmesi sonrasında bazı bölgelerimizde su sorunu kriz noktasına ulaşabilir. Gerekli önlemler hızla alınmazsa yaz aylarında su talebi çok artan ve su sıkıntısı yaşayan Datça, Marmaris, Bodrum gibi turistik bölgelerimizde de su sorunu krize dönüşebilir. Yerel yönetimlerce su şebekelerindeki kayıp kaçak oranlarını düşürülmeli, su havzaları korunmalı ve toplumsal su kullanım bilinci oluşturulmalı” dedi.
Yanıcılar temizlenmeli
Aşırı sıcaklar orman yangınlarını da tetikliyor. Rekor sıcaklıkların yaşandığı haziran ayında orman yangını sayısı geçen yıla göre yaklaşık 5 kat artarken yangın ekolojisi uzmanı Prof. Dr. Tuncay Neyişçi, “Ormanda, eğer rüzgâr yoksa sıcaklık ne olursa olsun yangın çıkmaz. Çıksa bile büyüme olasılığı düşüktür. Bu sebeple perdeleme dediğimiz ağaçlandırmalarla bu rüzgârı engellemeliyiz. Servi ağaçlarıyla bu çok rahat yapılabilir. Orman içerisindeki, kuru yaprak ve dallar gibi yanıcıların temizlenmesi halinde orman yangılarının çıkma olasılığı yüzde 70 oranında azalır” dedi.
14 günde %5 düştü
İstanbul’da bulunan barajların doluluk oranı yüzde 61.42’ye düştü. Ortalama doluluk oranı sıcak havaların etkisiyle son 14 günde yüzde 5 düştü. Barajların yağış takviyesi almaması durumunda doluluk oranındaki düşüşün daha da hızlanacağı öngörülüyor. İstanbul’un doluluk oranı en yüksek barajı yüzde 74,25 ile Terkos Barajı olurken doluluk oranı en düşük baraj ise yüzde 30,51 ile Alibey Barajı oldu.
Milliyet gündeme getirmişti
Aşırı sıcak, kuraklık ve yağmurda yaşanan dramatik düşüş su havzalarında buharlaşmayı artırdı. Milliyet geçen hafta bir kez daha bu konuyu gündeme getirmişti. Uzmanlar, göletlerin üzerine güneş panelleri yerleştirirek, yağmur hasadı gibi yöntemlerle buharlaşma sorununun çözülmesi gerektiğini söylemişti.
Kalbinizi koruyun
Aşırı sıcakların ve nemin adeta nefes aldırmadığı yaz günlerinde özellikle kalp hastalarının çok daha dikkatli olması gerekiyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can Hastanesi Kardiyoloji uzmanı Dr. Batgerel, önemli uyarılarda bulundu:
– “Yüksek sıcaklık ve nem, yeterince su tüketilmiyorsa vücudun susuz kalmasına neden olabilir. Bu da kalbin daha fazla çalışmasına sebep olur. Kalbin oksijen ihtiyacını artırarak kalp krizini tetikleyebilir.
– İlaç dozlarını sıcağa göre ayarlamamak ve ilaçların sıcağa maruz bırakılmasının da sık yapılan yanlışlardan biri
– Yoğun fiziksel aktivite yapmak, yanlış. Sıcak havalarda aşırı efor sarf etmenin kalp üzerinde aşırı baskı oluşturacağını ve kalp krizini tetikleyebilir.”
Ölümler artabilir
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Kardiyoloji Uzmanı Dr. Semih Kalkan, sıcak havalarda kardiyovasküler ölümlerin özellikle aşırı sıcaklık dönemlerinde belirgin bir artış gösterdiğini belirterek, şunları dedi: “Yüksek sıcaklıkların kardiyovasküler sistem üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, bu dönemde kalp krizi, felç ve diğer kardiyovasküler olayların görülme sıklığı artar. Avrupa’da 2003’te görülen sıcak hava dalgası 70 bin ek ölümle ilişkilendirilmiştir. Bu ölümlerin önemli bir kısmı kardiyovasküler nedenlere bağlıdır. ABD’de yapılan araştırmalar, aşırı sıcaklıkların özellikle büyük şehirlerde kardiyovasküler ölümleri artırdığını göstermektedir.” – Didem Seyman / İstanbul
Serin yer aradılar
Termometreler 39 dereceyi gösterdiği İstanbul’da nemin de etkisiyle bunalan vatandaşların kimi Boğaz’ın serin sularına attı kendini kimi de sandalyesini alıp sahilde vakit geçirdi.
